مقدمه:
پوششها از دو جنبه‌ي تزييني و محافظت خوردگي اهميت دارند.پوشش‌هاي صنعتي غالبا براي بازدارندگي خوردگي استفاده مي‌شوند،لذا به ملاحظات جدي در روش كاربرد و بازرسي دقيق نياز دارند.غالبا كشورهاي پيشرفته به دليل شناخت دقيق‌تر معضل خوردگي و توجه بيشتر به آن لطمات كم‌تري مي‌بينند.به كارگيري روش‌هاي صحيح بازدارندگي خوردگي را كاهش مي‌دهد.اهميت انتخاب روش صحيح بازدارندگي به سهولت اجرا ،در دسترس بودن خدمات و مواد،در نظر گرفتن موازين اقتصادي و توسعه‌ي فناوري كشور بستگي دارد.در كشورهاي پيشرفته همچون آمريكا،با توجه به استقبال شايان از پوشش‌هاي صنعتي به عنوان كارآمدترين روش بازدارندگي خوردگي،بيش‌ترين هزينه راه‌كارهاي بازدارندگي به اين روش اختصاص يافته است.
روش‌هاي بازدارندگي خوردگي به طور كلي به موارد زير دسته‌بندي مي‌شوند:
1-انتخاب مواد و آلياژهاي مقاوم:
آهن و فولاد به دليل خواص مكانيكي و اقتصادي ويژه جز متداول‌ترين فلزات استفاده شده در سازه‌هاي صنعتي هستند.در طراحي اوليه كارخانه،با انتخاب صحيح الياژ‌هاي آهني و غيرآهني مي‌توان خوردگي را بسيار كاهش داد.آلياژهاي آهن و فولاد بيشتر به همراه فلزات كروم،مس،نيكل،كبالت،كربن،منگنز،موليبدن و … استفاده مي‌شوند.آلياژهاي حاصل خواص كيفي بهتري نسبت به آهن دارند.
2-بازدارندگي خوردگي:
غالبا با تزريق مواد شيميايي خاص به محيط مي‌توان خوردگي آلياژ طراحي شده را به شكلي قابل ملاحظه كاهش داد.استفاده از بازدارنده‌هاي خوردگي در سامانه‌هاي تزريق آب صنايع مرسوم است.بازدارنده‌ها با دو سازوكار مهم،شامل واكنش با سطح فلزي در نقاط آندي فعال و يا تشكيل فيلم نازك بر روي سطح فلز ،باعث اختلال در واكنش خوردگي و ممانعت از تماس يون خورنده و نقاط آني خواهند شد.
3-حفاظت كاتدي:
در اين روش با اعمال جريان الكتريكي مستقيم و يا تماس مواد فداشونده با زيرآيند فلزي،از خوردگي فلزات جلوگيري مي‌كنند.اين روش بيشتر براي تجهيزات زيرآب و يا مدفون در خاك به كار مي‌رود.
4-استفاده از مواد غير فلزي:
براي برخي كاربردهاي ويژه ،به جاي قطعات فلزي مي‌توان از غيرفلزات همچون مواد سراميكي ،بسپاري و كامپوزيتي استفاده كرد.
5-استفاده از سامانه‌هاي پوششي:
در اين شيوه براي كاهش تماس محيط خورنده با فلز،از پوششها به صورت سدي بين اين دو استفاده مي‌شود.طراحي پوششها براي كاربردهاي متنوع ممكن است.در صورت رعايت همه‌ي ضوابط استاندارد،پوششها مي‌توانند با اطمينان تا مدت‌ها(بيش از 15 سال)از زيرآيند محافظت كنند.انتخاب سامانه‌ي پوششي مناسب براي هر كاربرد تاثيري فراوان بر دستيابي به كيفيت پيش‌بيني شده و دستيابي به عمر مفيد آن طي سرويس‌دهي دارد. تجربه نشان داده كه در ايران مهم ترين معضل پوششها اسيب ديدن آن‌ها به دليل عدم آماده سازي مناسب سطح است.در امريكا سالانه بيش از 102 ميليارد دلار هزينه صرف استفاده از پوششها براي جلوگيري از خوردگي فلزات مي‌شود.
اهميت بارز پوشش‌هاي صنعتي در ميان روش‌هاي بازدارندگي خوردگي:
با توجه به جدول،در ميان روش‌هاي كنترل و بازدارندگي خوردگي،پوششها وسيع ترين كاربرد را بهد از انتخاب مواد آلياژي مناسب در امريكا داشته‌اند.لذا هزينه هاي اختصاص يافته به اين روش بازدارندگي،به شكلي كاملا مشخص ،بيشتر از هزينه‌هاي لحاظ شده براي شيوه‌هاي ديگر است.
| روش بازدارندگي از خوردگي: | هزينه روش‌ها در آمريكا(ميليارد دلار) |
| پوششها | 102 |
| بازدارندگي خوردگي | 12 |
| حفاظت كاتدي | 15 |
| مواد غير فلزي | 16 |
| آلياژها | 3.5 |
| آزمون‌ها و آناليز | 190 |
| جمع كل | 338.5 |
روش‌هاي كنترل خوردگي و مزايا و معايب آن‌ها به شكلي خلاصه در جدول زير آورده شده است:
| روش و تكنيك | امتياز روش | نقاط ضعف روش |
| آلياژ | 1-دستيابي به عمر طولاني 2-عدم نياز به پايش زود هنگام | 1-هزينه اوليه زياد 2-محدوديت هاي خاص در كاربرد |
| بازدارنده ها | 1-هزينه كم 2-اعمال ساده | 1-نياز به كنترل كيفيت دائم مواد و سختي آزمون ها 2-احتمال عدم دسترسي به منابع تهيه 3-نياز به تخصص ويژه در استفاده صحيح و دقيق 4-نياز به پايش دائم و با فاصله‌ي زماني كم |
| حفاظت كاتدي | 1-سادگي بهره برداري 2-تاثير بسيار خوب در صورت طراحي صحيح 3-بازرسي دوره اي ساده | 1-نياز به محيط غوطه‌ور و مدفون 2-به دقت،تخصص،هزينه‌ي زياد طراحي و استفاده اوليه نياز دارد. |
| مواد غيرفلزي | 1-مقاومت شيميايي خوب 2-امكان غالب‌گيري آسان 3-سهولت حمل و نقل 4-ارزان بودن | 1-عدم دستيابي به مقاومت مكانيكي بالا 2-مقاومت دمايي كم 3-مقاومت اشعه كم
|
| پوشش‌هاي صنعتي | 1-تاثيرگذاري بسيار زياد و وسيع 2-سهولت اعمال 3-تعمير ساده 4-عدم نياز به بازرسي دوره‌اي كوتاه مدت 5-سهولت طراحي و انتخاب پوشش مناسب | 1-نياز به آماده سازي دقيق سطح فلز 2-نياز به بازرسي صحيح در عمليات اعمال رنگ 3-لزوم انتخاب صحيح 4-لزوم كنترل كيفيت پوششها 5-ضرورت تطابق لايه‌هاي مختلف با هم |